Gevolgen nieuwe groepsvrijstellingsverordening op positie van distributeur
Op 1 juni 2022 is de nieuwe groepsvrijstellingsverordening (in het Engels: de Vertical Block Exemption Regulation, de “VBER”) in werking getreden. In deze verordening worden afspraken tussen leveranciers en distributeurs onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld van het kartelverbod.
Auteur: Paul Holtrop
Het kartelverbod is een van de belangrijkste mededingingsrechtelijke bepalingen in de Europese Unie en is bedoeld om te voorkomen dat bedrijven concurrentiebeperkende afspraken maken ten koste van de consument.
In dit blog worden de gevolgen van de nieuwe verordening voor de distributeur besproken. Mogelijk moet u uw distributieovereenkomsten en praktijken herzien en in overeenstemming brengen met de nieuwe verordening. Dit geldt evenzeer voor uw leverancier. U heeft daarvoor echter tot 31 mei 2023 de tijd en een dergelijke herziening hoeft niet ingrijpend te zijn.
Hieronder hebben wij een aantal veranderde en belangrijke vrijstellingen voor u uitgelicht. Wilt u weten of de nieuwe groepsvrijstellingsverordening invloed heeft op uw (toekomstige of bestaande) overeenkomsten? Neem dan rechtstreeks contact op of via info@nvkt.nl.
1. Vrijstelling met voorwaarden voor duale distributie
Wat houdt duale distributie in?
Bij de wijziging van de verordening is veel aandacht besteed aan duale distributie. Daarvan is sprake als een leverancier zijn producten zowel via distributeurs als via het eigen kanaal aan de volgende schakel in de keten verkoopt. De leverancier concurreert dan direct met zijn eigen distributeur(s). Normaal kan dit niet, omdat concurrenten geen overeenkomsten met elkaar mogen sluiten. Inmiddels komt dit scenario desondanks steeds vaker voor, niet in de laatste plaats als gevolg van de sluiting van reguliere winkels tijdens de coronapandemie en de daarmee gepaard gaande toename van online verkoop.
Vrijstelling voor duale distributie van het kartelverbod
Het risico van duale distributie is dat de leverancier uit hoofde van de distributierelatie informatie van de distribiteur ontvangt, die hij als concurrent niet mag kennen. De Europese Commissie heeft duale distributieovereenkomsten toch vrijgesteld van het kartelverbod, omdat zij meent dat de positieve effecten van dergelijke overeenkomsten zwaarder kunnen wegen dan hun concurrentieverstorende effect. Aan de vrijstelling is wel een aantal voorwaarden verbonden om dit concurrentieverstorende effect zo veel mogelijk te beperken.
De uitwisseling van informatie tussen de leverancier en de distributeur is daarom alleen toegestaan als deze direct gerelateerd is aan de uitvoering van de distributieovereenkomst én noodzakelijk is voor het verbeteren van het productie- of distributieproces.
In de richtsnoeren ter toelichting op de verordening zijn voorbeelden opgenomen die verduidelijken wanneer informatie-uitwisseling wel en niet is toegestaan. Zo is uitwisseling van informatie over technische specificaties, volumes en voorraad in het algemeen toegestaan. Hoe dan ook is het voor alle partijen in een duale distributieketen van belang van het bestaan van deze regels op de hoogte te zijn en hierover tijdig advies in te winnen.
2. Meer mogelijkheden voor prijsverschil in online verkoop
Vrijstelling voor dual pricing
Een ander belangrijk nieuw aspect heeft te maken met de toegenomen online verkoop. De kosten daarvan zijn doorgaans lager dan traditionele verkoopkosten. Voorheen was het niet toegestaan om dit kostenverschil te vertalen in een andere verkoopprijs doormiddel van ‘dual pricing’. De Europese Commissie heeft daar nu verandering in gebracht. Het wordt dus toegestaan om distributeurs een andere prijs te laten betalen en te laten rekenen voor goederen en diensten die online worden verkocht dan voor goederen en diensten die fysiek worden verkocht.
De Europese Commissie bepaald dat distributeurs en leveranciers in beginsel niet kunnen worden verplicht dat prijsverschil boekhoudkundig te verantwoorden. De vraag is echter hoe leveranciers hiermee in de praktijk zullen omgaan. Denkbaar is dat zij wel degelijk zullen vragen om een boekhoudkundige verantwoording inzake het prijsverschil.
Hardcore beperking
In de nieuwe verordening is ook een nieuwe hardcore beperking betreffende de online verkoop opgenomen. Hardcore beperkingen zijn kenmerken in overeenkomsten of gedragingen die maken dat een overeengekomen constructie niet kan worden vrijgesteld van het kartelverbod. Denk daarbij aan het opleggen van vaste- of minimumverkoopprijzen aan de distributeur.
In de nieuwe verordening is aan deze hardcore beperkingen toegevoegd dat het distributeurs niet mag worden verboden of verhinderd gebruik te maken van het internet om goederen of diensten te verkopen. Wel is het toegestaan aan de online verkoop bepaalde voorwaarden te verbinden. Een leverancier van luxeproducten kan zijn distributeurs bijvoorbeeld verbieden om deze via online marktplaatsen te verkopen om zo het prestigieuze imago van het product te beschermen. Zie ook mijn eerder geplaatste blog hierover: ’’Selectieve distributie: wat mag wel en niet.’’
3. Gemakkelijker selectieve en exclusieve distributie combineren
Selectieve distributie
Onder de nieuwe verordening kan de leverancier nog steeds een selectief distributiestelsel overeenkomen. De leverancier verkoopt zijn goederen of diensten dan slechts aan distributeurs die op vooraf vastgestelde criteria zijn geselecteerd.
Dat kunnen criteria zijn die de kwaliteit van de distributeur betreffen (denk aan expertise of een hoogwaardige verkooplocatie) of de kwantiteit die de distributeur aankan. In de richtsnoeren is daarnaast uitdrukkelijk bepaald dat de leverancier bij het opzetten van een selectief distributiestelsel eisen mag stellen aan de duurzaamheid van de distributeur.
Exclusieve distributie
Ook een exclusief distributiestelsel behoort evenals voorheen tot de mogelijkheden. Een leverancier geeft dan aan een distributeur het alleenrecht om een bepaald grondgebied of een bepaalde groep klanten te bedienen. In de nieuwe verordening wordt duidelijk gemaakt dat dit alleenrecht kan worden verdeeld over maximaal vijf distributeurs.
Het combineren van selectieve- en exclusieve distributie
In de nieuwe verordening wordt het makkelijker gemaakt deze twee distributievormen met elkaar te combineren. Zo wordt het leveranciers onder bepaalde voorwaarden toegestaan om exclusieve distributeurs te verbieden hun producten (direct of indirect) te verkopen aan niet erkende afnemers. Evengoed mag de leverancier selectieve distributeurs verbieden actief te verkopen aan de klantengroep die of in een gebied dat aan exclusieve distributeurs is toegekend.
Advies van een gespecialiseerde handelsrechtadvocaat
U heeft zoals aangegeven tot 31 mei 2023 om uw (mondelinge of schriftelijke) samenwerking met uw leverancier in overeenstemming te brengen met de nieuwe groepsvrijstellingsverordening. Met name als u distributeur bent en er ook sprake is van online verkoop is het verstandig om daar snel mee te beginnen.
Neemt u daarvoor contact op met Paul Holtrop van de sectie Handelsrecht. Bel +31204700177 of mail via info@nvkt.nl of e-mail uw vraag direct.